به نقل از «ایران اکونومیست»

وابستگی ۸۰ درصدی ۸ استان کشور به منابع آب زیرزمینی چه تبعاتی دارد؟

تاریخ انتشار: ۱۵ آبان ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۳۵۰۲۳۷

تازه‌ترین گزارش منتشره از سوی شرکت مدیریت منابع آب ایران نشان می‌دهد ۸ استان کشور بیش از ۸۰ درصد وابسته به منابع آب زیرزمینی هستند و این در حالی است که بروز پدیده فرونشست‌ها ناشی از برداشت بی‌رویه از این منابع است.

به گزارش ایران اکونومیست، سفره‌های آب زیرزمینی از مهم‌ترین منابع پایدار آبی کشورمان به شمار می‌روند که طی سال‌های بسیار متمادی شکل‌گرفته و قوام یافته‌اند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

در سال‌های اخیر به دلیل کاهش بارش‌ها و ازدست‌رفتن بسیاری از منابع سطحی آب برای تأمین بخشی مهم از نیازهای آبی کشور استفاده از منابع آب زیرزمینی شدت بیشتری یافته است.

منابع آب زیرزمینی کشور، جزو ذخایر استراتژیک محسوب شده و  نقش اساسی و حداکثری در تأمین مصارف آب دارند و این در حالی است که در دهه‌های گذشته حدود ۱۳۶ میلیارد مترمکعب از این ذخایر غیر قابل تجدیدپذیر مصرف شده است.

باتوجه‌به مخاطره‌های ناشی از کسری مخزن، طرح احیا و تعادل‌بخشی منابع آب زیرزمینی در سال ۱۳۹۳ تصویب و از همان سال، اجرای آن شروع شد، البته محدودیت‌های موجود در کشور نشان می‌دهد، امکان تحقق همه اهداف پیش‌بینی شده با این روند فراهم نیست.

معاون حفاظت، بهره‌برداری و امور اجتماعی حوضه آبریز فلات مرکزی و شرقی کشور پیش‌تر گفت: طی سال‌های گذشته حدود ۱۳۶ میلیارد مترمکعب از ذخایر استراتژیک و پس‌انداز آب‌های زیرزمینی کشور مصرف شده است.

تازه‌ترین گزارش شرکت مدیریت منابع آب نشان می‌دهد  حدود ۵۵ درصد از نیاز آبی کشور (شرب، صنعت و کشاورزی) از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود که این میزان برابر با حدود ۵۴ میلیارد مترمکعب در سال است.

بر اساس این گزارش از این حجم برداشت ۵۴ میلیارد مترمکعبی که سالانه از منابع زیرزمینی استحصال شده و به مصرف می‌رسد، حدود ۵۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون مترمکعب از چاه‌ها و حدود ۳.۵ میلیارد مترمکعب از قنوات برداشت می‌شود.

سهم کشاورزی از برداشت مستمر آب از چاه‌ها و منابع زیرزمینی بسیار زیاد است به‌طوری‌که از مجموع حدود ۵۴ میلیارد مترمکعب برداشت سالانه، حدود ۴۸.۳ میلیارد مترمکعب، در بخش کشاورزی مصرف می‌شود.

درحالی‌که به طور متوسط در سراسر کشور، ۴۵ درصد از نیاز آبی از منابع سطحی و ۵۵ درصد از منابع زیرزمینی تأمین می‌شود، اما وابستگی تأمین آب در برخی استان‌ها به منابع زیرزمینی به‌شدت زیاد است.

در ۱۷ استان کشور، بیش از ۶۰ درصد وابستگی به منابع زیرزمینی در تأمین آب وجود دارد که از این ۱۷ استان، در ۸ استان خراسان رضوی، خراسان جنوبی، کرمان، فارس، یزد، هرمزگان، البرز و همدان وابستگی به منابع زیرزمینی در تأمین آب موردنیاز، بیش از ۸۰ درصد است.

براساس این گزارش ۶۴ درصد جمعیت کشور در این ۱۷ استان به سرمی برند که کسری تجمعی آبخوان های این استان ها ۹۴ درصد کل کشور را تشکیل می دهد.

همچنین کسری سالانه مخازن آب های زیرزمینی این ۱۷ استان ۷۵ درصد و کل برداشت از سفرهای زیرزمینی هم در آنها ۶۷ درصد کل کشور است.

۷۴ درصد آب شرب در این استان ها از منابع زیرزمینی تامین می شود.

به اعتقاد کارشناسان برداشت بی‌رویه از منابع زیرزمینی تشدید فرونشست زمین را به دنبال دارد و از طرف دیگر به خشکسالی عمق بیشتری می‌دهد

کمبود منابع آب زیرزمینی در حال حاضر یکی از بحران‌های زیست‌محیطی در کره زمین است، در ایران حدود ۶۰۹ آبخوان وجود دارد که شرایط ۳۰۰ مورد آنها بحرانی است و حدود ۵۰ آبخوان هم در آستانه ممنوعیت هستند که در مجموع نشان‌دهنده یک وضعیت منفی در دشت‌های کشور است.

فعالان بخش حفاظت از منابع طبیعی بر این باورند که نوسانات سطح آب زیرزمینی ما را به این سمت هدایت می‌کند که برنامه‌ریزی مدیریت آب، نیازمند یک بازنگری اساسی است، در تأکید کاهش سطح آب زیرزمینی می‌توان یادآور شد که درگذشته سطح آب زیرزمینی در عمقی بین پنج تا هفت متری سطح زمین بود و اینک با افت شدید به عمق ۵۰ تا ۶۰ متری رسیده است.

وضعیت آب زیرزمینی کره زمین روزبه‌روز به دلیل مقدار زیادی که در اراضی کشاورزی برداشت می‌شود، زمینه‌ساز ایجاد بحران‌های خشکسالی و افزایش بیابان‌ها شده و فرسایش بادی و خاکی برای ریزگردها فراهم کرده است.

  منبع: خبرگزاری ایرنا برچسب ها: البرز ، کرمان ، شهر تهران ، خراسان جنوبی ، همدان ، هرمزگان

منبع: ایران اکونومیست

کلیدواژه: البرز کرمان شهر تهران خراسان جنوبی همدان هرمزگان منابع آب زیرزمینی منابع زیرزمینی میلیارد مترمکعب ۱۷ استان

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت iraneconomist.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایران اکونومیست» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۳۵۰۲۳۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

هفت کشور جهان تمام برق مورد نیاز را از منابع تجدیدپذیر تامین می‌کنند

ایتنا - بر اساس آمار و ارقامی که به‌تازگی گردآوری شده است، هفت کشور اکنون تقریبا تمام برق مورد نیازشان را از منابع انرژی تجدیدپذیر تولید می‌کنند.
آلبانی، بوتان، نپال، پاراگوئه، ایسلند، اتیوپی و جمهوری دموکراتیک کنگو بیش از ۹۹.۷ درصد برق مصرفی‌شان را با استفاده از انرژی زمین‌گرمایی، آب، خورشید یا باد تولید کرده‌اند.

علاوه بر این، داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی (IEA) و آژانس بین‌المللی انرژی تجدیدپذیر (IRENA) نشان داده است که ۴۰ کشور دیگر‌ــ از جمله ۱۱ کشور اروپایی‌ــ در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ دست‌کم ۵۰ درصد برق مصرفی‌شان را با استفاده از فناوری‌های انرژی تجدیدپذیرتولید کرده‌اند.

پروفسور مارک جیکوبسون، استاد دانشگاه استنفورد که این داده‌ها را منتشر کرده است، گفت: «ما به فناوری‌های معجزه‌‌‌آسا نیاز نداریم.»

«ما باید با برقی کردن همه چیز و تامین برق از باد، آب و خورشید (WWS)، که نسیم دریا، فوتوولتایی خورشید، برق خورشیدی متمرکز، الکتریسیته زمین‌گرمایی، برق‌آبی اندک و برق‌آبی گسترده را شامل می‌شود، انتشار کربن را متوقف کنیم.»

پروفسور جیکوبسون همچنین متذکر شد سایر کشورها مانند آلمان نیز قادرند برای بازه‌های زمانی کوتاه از برق ۱۰۰ درصد تولیدشده از منابع تجدیدپذیر استفاده کنند.

آماری که آژانس بین‌المللی انرژی در ژانویه سال جاری منتشر کرد نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۲، بریتانیا ۴۱.۵ درصد برق مورد نیازش را از منابع تجدیدپذیر تولید کرد‌ــ که ۱۰.۵ درصد نسبت به سال قبل افزایش داشت.

در اسکاتلند، فناوری‌های انرژی تجدیدپذیر معادل ۱۱۳ درصد مجموع برق مصرفی کشور در سال ۲۰۲۲ را تولید کردند.

کلر مک، مدیرعامل اسکاتیش رینیوبلز (Scottish Renewables)، آن زمان گفت: «این ارقام رکوردشکن نقطه عطف مهمی در مسیر اسکاتلند به سوی انتشار کربن صفر محسوب می‌شود، و پتانسیل عظیم منابع انرژی تجدیدپذیر ما در سطح جهانی را به‌روشنی نشان می‌دهد.»

در حالی که تولید برق اسکاتلند در قبضه انرژی باد است، پژوهشگران پیش‌بینی می‌کنند که انرژی خورشیدی در دهه‌های آتی انرژی غالب در تامین برق جهان خواهد بود. 

در سال‌های اخیر با افزایش میزان بهره‌وری سلول‌های خورشیدی، که در اصل با به‌اصطلاح «ماده معجزه‌آسای» پروسکایت ارتقا پیدا کرد، پیشرفت‌های قابل‌ملاحظه‌ای صورت گرفته است.

هزینه‌های تجاری نیز کاهش پیدا کرده است، که سبب شد دانشمندان دانشگاه اکستر و کالج دانشگاهی لندن سال گذشته مدعی شوند که انرژی خورشیدی به «نقطه اوج بازگشت‌ناپذیری» رسیده است که آن را به منبع اصلی انرژی جهان تا سال ۲۰۵۰ تبدیل خواهد کرد.

بر اساس یافته‌های مقاله این پژوهشگران در سال ۲۰۲۳، که در نشریه نیچر کامیونیکیشنز (Nature Communications) منتشر شد، پیشرفت‌های فناوری و اقتصادی به این معنی است که گذار به انرژی پاک فقط دست‌یافتنی نیست، بلکه اجتناب‌ناپذیر است.

پژوهشگران در این تحقیق نوشتند: «به‌دلیل مسیر فناوری که سیاست پیشین باز کرد، نقطه اوج خورشیدی بازگشت‌‌ناپذیر ممکن است گذشته باشد، مرحله‌ای که انرژی خورشیدی، بدون سیاست‌های اقلیمی بیشتر، به‌تدریج بر بازار انرژی جهانی غلبه می‌کند.»

«انرژی خورشید در دسترس‌ترین منبع انرژی موجود روی کره زمین است، و در چرخه‌ای از سرمایه‌گذاری‌های فزاینده، جذابیت اقتصادی‌اش به‌سرعت رو به افزایش است.»